منابع آبی ته کشیده است! - مجله کامپیوتر

به گزارش مجله کامپیوتر، مردمان خطه کویری خراسان جنوبی سال هاست با تومور بدخیم خشکسالی و کم بارشی مبارزه می نمایند و 80 درصد ظرفیت سد های استان خالی است.

به گزارش مجله کامپیوتر از بیرجند، اخبار هواشناسی را که نگاه می کنی، برای بعضی استان ها بارش باران پیش بینی می گردد، اما خبر ها برای خراسان جنوبی همواره به جز سردی هوا چیز دیگری ندارد؛ سردی که با خشکسالی و کم بارشی عجین شده است.

آری سال هاست حیات مالی و اجتماعی خراسان جنوبی تحت تأثیر قهر طبیعت و معضلی بزرگ به نام خشکسالی قرار گرفته و حال و روز خوشی ندارد. زخمی کهنه که فشار زیادی به کشاورزی این خطه وارد نموده است به گونه ای که این احتمال می رود که در آینده نزدیک با چالش روبرو گردد.

خراسان جنوبی چهارمین سرزمین خشک ایران است که مردم آن در این برهه سخت با مسائل بسیاری دست و پنجه نرم می نمایند و برای گذر از بحران خشکسالی باید چاره اساسی اندیشید.

فریاد العطش از گوشه گوشه پهنه کویری خراسان جنوبی به گوش می رسد. نوای نی چوپانی، جیرینگ جیرینگ زنگوله ها، شر شر آبشار ها و چشمه سار ها دیگر چون گذشته بر گوش جان نمی نشیند. زمین تشنه تر از همواره است و انگار قهر طبیعت هم تمامی ندارد.

خساست آسمان مدت هاست بر سر مردمان این دیار سایه افکنده و خشکی و تشنگی زمین ماجرای 20 ساله دارد.

نزدیک به دو دهه از عمر قهر طبیعت با این سرزمین می گذرد و اگر چه باران های سیل آسا در برهه ای کوتاه در دو سال گذشته بارقه ای از امید در دل دامدار و کشاورز کاشت، اما پس از این جوشش یکباره چشمه آسمان بسته شد و حالا بیش از یک سالی می گردد که دوباره تشنه کامی نصیب این سرزمین است.

مزارع و دشت ها خشک و سفره های آب های زیر زمینی به پایین ترین حد خود رسیده اند. این روز ها دامدار و کشاورز استان که همواره چشمشان به چشمه آسمان بوده تا دسترنج شان جان گیرد و زندگی را بر کامشان خوش کند با گذر از این برهه های سخت و خشکسالی با مسائل بسیاری دست و پنجه نرم می نماید.

حال که ابر های پاره پاره دیگر نمی غرند و خشم خود را فرو می خورند و بر سر زمین نمی بارند، باید منتظر گشایش ماند تا در های رحمت حق گگردده گردد و در این سال های خشک برای گذر از بحران خشکسالی چاره ای زمینی کرد.

خشکیدن چشمه آسمان که از اواخر دهه 70 آغاز شد با گذشت دو دهه انگار قصد جدایی ندارد. انگار سرنوشتی، چون مردم سیستان در انتظار خراسان جنوبی است.

اخبار حاکی است خراسان جنوبی چهارمین سرزمین خشک ایران است و اگر چه طرحی چون انتقال آب از دریای عمان در برنامه بلند مدت برای آبرسانی به این خطه در دستور کار است و گویا تا چند سال آینده این اتفاق رقم خواهد خورد، اما تجربه نشان داده که بسیاری از کلان پروژه ها تا به خاتمه رسیدن راه پر طول و درازی در پیش دارند.

اخبار ناخوش هواشناسی

نخعی رئیس گروه پیش بینی و صدور پیش آگاهی های جوی اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی گفت: از ابتدای سال آبی جاری تا به امروز اندازه بارش ها حکایت از کاهش 67 درصدی در این استان دارد و سال آبی - زراعی گذشته در این مدت 25 میلیمتر بارش گزارش شده بود که این اندازه در جاری به 8.2 میلیمتر رسیده است.

او گفت: بارش ها نسبت به میانگین بلندمدت هم 38 درصد کاهش داشته و اندازه بارش در بلندمدت 13.2 میلیمتر بوده است و طبق آخرین نقشه های هواشناسی که اوایل آذر سال جاری به دست آمده اندازه بارش ها در زمستان سال جاری نزدیک به نرمال خواهد بود.

نخعی گفت: فرایند کاهشی دمای هوا در استان ادامه دارد و صبح 24 آذر یخبندان در خراسان جنوبی به اوج خود رسید و سربیشه با منفی 11 درجه سلسیوس سردترین شهر کشور و بیرجند با منفی هفت درجه دومین مرکز استان سرد کشور پس از شهرکرد بود.

رئیس گروه پیش بینی و صدور پیش آگاهی های جوی اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی گفت:در این مدت اغلب منطقه ها استان دمای زیر صفر درجه داشتند و سرما و یخبندان تا خاتمه هفته گذشته ادامه داشت و از صبح آدینه تا اوایل هفته آینده از شدت سرما در منطقه کاسته خواهد شد.

بیشتر بخوانید

• از حفر چاه غیرمجاز جلوگیری می کنیم

• ناجی کشاورزی غرق در مسائل

• صرفه جویی در مصرف آب با روش های نوین آبیاری

سروری مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی نیز گفت: در استان 125 میلیون متر مکعب اندازه برداشت سالانه از آب است که این اندازه از ورودی تغذیه سفره ها بیشتر است.

او گفت: بیشترین مصرف نماینده آب در استان بخش کشاورزی است و با توجه به اجرای طرح کنتورگذاری هوشمند از سال 92 تا به امروز، 200 میلیون متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی شده است که پنج طرح تغذیه مصنوعی در دست اجرا داریم که برای تخصیص اعتبار آن ها دچار مشکل هستیم.

سروری گفت: با توجه به هزینه بر بودن این طرح، کار ناتمام مانده است و هدف از این طرح، ذخیره سازی سیلاب و رواناب ها، کنترل سیلاب و کاهش خسارات است.

اوضاع نامطلوب مخازن آب خراسان جنوبی و لزوم صرفه جویی

سروری مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی گفت: آغاز یک پاییز خشک پس از پارسال که خشک ترین سال آبی 50 سال اخیر بود و افزایش کسری مخزن و خالی بودن 80 درصد سد های استان، حاکی از سال آبی بسیار سخت پیش روی استان است.

او گفت: وابسته بودن بیش از 99.5 درصد مصارف آب در استان به منابع آب زیرزمینی و افزایش برداشت بیش از حدتوان آبخوان ها موجب شده دشت های استان نیز در وضع نامطلوبی قرار گیرند.

سروری گفت: در حال حاضر از 35 دشت مطالعاتی استان، 26 دشت، ممنوعه و ممنوعه بحرانی هستند.

نخعی رئیس گروه پیش بینی و صدور پیش آگاهی های جوی اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی یکی از راه چاره هایی که در این شرایط بحرانیِ منابع آبی استان می تواند در ثبات و پایداری منابع آبی مؤثر باشد را اجرای طرح سازگاری با کم آبی استان دانست و گفت: در آن نقش همه دستگاه های اجرایی برای رسیدن به این هدف معین شده اگرچه که بخشی از مدیریت منابع آبی بر عهده مسئولان و دستگاه های اجرایی است، اما همراهی مردم و کشاورزان در مصرف صحیح آب می تواند برای حفظ منابع موجود بسیار مؤثر باشد.

سروری مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی گفت: هم اکنون از حجم 58.5 میلیون مترمکعبی مخازن سد های استان تنها 11 میلیون متر مکعب آب ذخیره شده وجود دارد؛ یعنی تنها حدود 20 درصد حجم کل مخازن که نسبت به مدت مشابه پارسال 37 درصد کاهش را نشان می دهد.

او گفت: کسری مخازن استان به 125 میلیون مترمکعب در سال آبی 1400-1399 افزایش یافته و با توجه به سال خشک گذشته و کمبود بارندگی ها و رواناب ها، استفاده از منابع آب زیرزمینی افزایش یافت؛ به طوری که کسری مخزن آبخوان های استان در سال آبی 1400-1399 به 125 میلیون متر مکعب رسید که نسبت به پارسال 25 درصد افزایش داشته است.

سروری گفت: از طرفی همزمان با افزایش کسری مخزن شاهد افت سطح آب زیرزمینی بودیم که در پارسال میانه افت سطح آب زیرزمینی استان 25 سانتیمتر بود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی گفت: به علت نبود بارندگی، خشکسالی های پیاپی و کاهش ذخیره سد نهرین، این سد از چرخه تأمین آب شرب شهفرایندان خارج شد.

او گفت: سد نهرین طبس تنها سد در استان است که بخشی از حجم ذخیره آب آن برای مصرف شرب شهفرایندان مورد استفاده قرار می گرفت و با توجه به خشکسالی های اخیر و کمبود بارندگی ها از پارسال تا به امروز این سد آبگیری نشده است؛ در حالی که برای بخش کشاورزی و شرب شهفرایندان تا به امروز از این سد استفاده شده است.

سروری گفت: بعضی از کشاورزان مقداری حق آبه از این سد دارند که هرچقدر ورودی رودخانه به این سد باشد به علاوه پنج لیتر برای کشاورزی استفاده گردد و مازاد آن برای شرب وارد تصفیه خانه شده و مورد استفاده قرار بگیرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی گفت: در 2 ماه اخیر تنها 40 لیتر بر ثانیه آب برای تصفیه خانه و آب شرب شهفرایندان تأمین شد و با کاهش ذخیره سد آب ذخیره شده نیز کدر و بدبو شده و قابلیت انتقال به تصفیه خانه را ندارد.

او گفت: از اوایل ماه جاری با توجه به نبود بارندگی ها و خشکسالی تأمین آب شرب از این سد انجام نشده است.

سروری مجموع ظرفیت سد نهرین طبس را 4.86 میلیون مترمکعب عنوان نمود و گفت: از این اندازه تنها نیم میلیون مترمکعب است و آب شرب از چاه های سطح شهر تامین می گردد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی گفت: آب رودخانه ای که وارد سد نهرین طبس می گردد دبی بسیار پایینی دارد و اکنون 100 لیتر بر ثانیه برای کشاورزی استفاده می گردد.

او گفت: الگوی مصرف آب شرب در شهر طبس رعایت نمی گردد و مصرف خیلی بالا است و بخشی از مصرف بالای آب مربوط به گرمای شدید و استفاده از وسایل سرمایشی است، اما مشکل عمده این است که بیشتر منازل این شهرستان ویلایی بوده و شهفرایندان برای آبیاری درختان خرما و نارنج از آب شرب استفاده می نمایند.

سروری گفت: با توجه به خروج سد نهر ین از مدار آب شرب، برای کاهش مشکل در این زمینه تصمیم داشتیم یک حلقه چاه در اصفهک حفر گردد که با توجه به پیگیری مردم و مقاومت در این زمینه، چاه حفر نشد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی گفت: اگر شرایط به همین صورت ادامه یابد بدون شک در تابستان پیش رو مردم شهرستان طبس با مشکل کمبود یا نبود آب شرب روبرو خواهند شد لذا مصرف آب باید در این منطقه مدیریت گردد.

او گفت: وقتی با مشکل کمبود آب شرب روبرو شده ایم نباید نسبت به کاشت محصولاتی از قبیل برنج، خیارسبز، گوجه یا سایر محصولات آب بر اقدام گردد در حالیکه این موضوع نیز رعایت نمی گردد.

سروری گفت: مجموع حجم هفت سد استان 58.5 میلیون مترمکعب است و از این اندازه تنها 11 میلیون مترمکعب آب دارد یعنی 20 درصد ظرفیت سد های استان پُر و 80 درصد ظرفیت خالی است.

منبع: تسنیم

ر