راهکارهای توسعه و فعال سازی خدمات گردشگری در کانون های گردشگرپذیر روستایی - مجله کامپیوتر

به گزارش مجله کامپیوتر، پیروزیت هر یک از مقاصد توریستی در رقابت های مکانی متاثر از عوامل متعددی می باشد. بعضی از مقاصد توریستی در عرصه فعالیت ها و جذب توریست از بعضی دیگر پیروز تر ظاهر می شوند. شناسایی و تحلیل منابع توریستی و چگونگی پراکنش و ساماندهی آنها از گام های اساسی در ارزیابی قابلیت های جذب توریست در یک منطقه است.

روستاها به اسم یک مکان مالی، اجتماعی، زیستگاه افرادی است که دارای هویت تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی مخصوص به خود هستند. منظره ها و چشم اندازهای طبیعی و برخورداری معماری روستایی از زیبایی اکولوژیکی، مهمترین امتیازهای روستاها محسوب میگردد.

هر روستا ویژگی های مختص به خود از لحاظ طبیعی فرهنگی، اجتماعی، مالی و کالبدی دارد. از آنجایی که برنامه های توسعه روستایی علیرغم تمام کوشش ها و کوشش ها، آنچنان که باید و شاید با موفقیت همراه نبوده و راهبردهای گذشته نتوانسته اند مسائلی نظیراشتغال و پایداری را برطرف نمایند. بنابر این با توجه به شرایط منطقه ها روستایی و لزوم توسعه پایدارروستایی ، توریستی روستایی می تواند گزینهای مناسب برای توسعه روستایی باشد. خدمات توریستی یکی از شاخص ها و ملاک های اساسی در انتخاب مقصدهای توریستان می باشد که به وسیله شاخصه هایی قابل تبیین است. به همین جهت، موضوع مهمی که امروزه در برنامه ریزی برای نواحی روستایی در مقیاس کلان، در چارچوب اهداف توسعه پایدار بسیار اهمیت دارد توسعه خدمات، تسهیلات و زیرساخت های مناسب و مدیریت آنها به منظور پاسخگویی به احتیاجهای توریستان است. لذا در برنامه ریزی برای نواحی روستایی با ظرفیت توریستی باید اهدافی نظیر توسعه پایدار روستایی و حفاظت از محیط طبیعی مورد توجه واقع گردد. زیرا توجه به این موارد از یک سو زمینه ساز نگهداشت جمعیت روستایی بوده و از سوی دیگر به جذب توریست در مقصدهای روستایی یاری می نماید.

هر چند که توسعه توریستی متاثر از عوامل متعددی می باشد ولی وجود سه عنصر جاذبه، تقاضا و خدمات ضرورت تام دارد و نوع، مقدار و کیفیت این عناصر در مقدار و کیفیت توریستی در هر مقصد معین نماینده هستند .تقاضا هم علاوه بر تنوع جاذبهها و خدمات، به تعداد جمعیت - که بسته به شرایط جاذبه (بعد جمعیت از محلی تا ملی) ،فرهنگ و سیاست حاکم بر جامعه، عایدی و بعضی موارد دیگر بستگی دارد و خدمات توریستی که موضوع اصلی این نوشتار هستند با توجه به کمیت، کیفیت و برد جاذبه، فاصله جاذبه از مبدا تقاضا، عایدی،فرهنگ و... ایجاد شوند.

خدمات توریستی مرسوم شامل موارد زیر هستند:

- (خدمات عمودی) مانند راه ارتباطی، حمل و نقل، آب، انرژی، تلفن ، خدمات بهداشتی .بدیهی است که کمیت و کیفیت این خدمات در کانونهای توریستی روستایی بر انگیزه سفر تاثیرگذار است.

- (خدمات افقی) مانند بانک، پست، مرکز توزیع سوخت، تعمیرگاه که بنا به دلایلی چون کافی نبودن آستانه جمعیتی، سرمایه، نیروی انسانی و ... ایجاد آنها در تمامی سکونتگاههای روستایی مقدور نبوده و بستگی به تعداد جمعیت، موقعیت نسبی و حوزه نفوذ، در روستاهای منتخب که معمولاً دارای اَشکالی از مرکزیت هستند، مستقر میشوند.

- (تاسیسات توریستی) شامل خدمات پذیرایی و اقامتی، تفریحگاهها و استراحتگاهها؛خدماتی که به طور مستقیم و به صورت مداوم به وسیله توریستان مورد استفاده قرار میگیرد.

ضوابط مکان یابی و طراحی خدمات توریستی روستایی:

مکان یابی کانونهای خدماتی توریستی در روستا دارای معیارها و شاخص هایی می باشد که برای انتخاب و تجهیز کانونهای توریستی باید مد نظر قرار گیرد:

- کانون خدماتی ارتباط مناسبی با جاذبه اصلی حوزه توریستی دارد و تا حد امکان باید در فاصله ای قرار گیرد که بتوان پیاده یا با صرف اندکی وقت از اطراف حوزه به آن دسترسی داشت.

- دسترسی به کانون خدماتی از راه جاده اصلی امکان پذیر باشد.

- تأسیسات زیربنایی و دیگر تأسیسات و تجهیزات مورد احتیاج قابل تأمین باشد.

- به لحاظ طبیعی (سیل، زلزله، طوفان) ایمنی داشته باشد.

- امنیت داشته باشد.

- از نظر مالی برای سرمایه گذاران خصوصی توجیه لازم را داشته باشد.

راه حلهای توسعه و فعالسازی خدمات توریستی:

قبل از ارائه راه حل برای توسعه و فعالسازی خدمات توریستی ضرورت دارد که ابتدا سیاستهای توسعه توریستی تعیین و بر اساس آنها راه حلها ارائه شوند. در این راستا دو سیاست میتوان اتخاذ کرد: اول اینکه بدون هرگونه دخالت در کمیت و کیفیت زیر ساختها و جاذبهها در صدد توسعه و فعالسازی خدمات توریستی بود تا توریستان فعلی از این خدمات استفاده نموده و در نهایت تا حدی موجب افزایش توریستان گردد و دوم اینکه این روستاها در دستگاهها و نهادهای ذیربط به اسم روستای هدف توریستی تعریف و بر اساس آن مطالعات جامع توریستی صورت گیرد که در این صورت، روستاها میتوانند به اسم روستاهای هدف توریستی در کانون توجه برنامههای توسعه توریستی باشند.

در حالت اول صرفاً به وسیله اقدامات مدیران محلی و ناحیهای و ارائه تسهیلات و بعضی مجوزها میتوان بخش خصوصی را برای توسعه خدمات توریستی ترغیب کرد که در این حالت ممکن است بعضی خدمات در روستاها مستقر شوند که معمولاً در چنین شرایطی مطالعه مناسبی برای احتیاج سنجی و مکانیابی و بعلاوه برای معین کمیت و کیفیت خدمات صورت نمیگیرد و به همین علت هم محتمل است نتیجه مناسبی حاصل نگردد. در حالت دوم، مطالعات ویژه برای امکانسنجی و سطح مورد انتظار رونق توریستی و بعلاوه معین نوع، کمیت و کیفیت خدمات مورد احتیاج همراه با مکانیابی آنها صورت میگیرد که در این صورت، حمایتهای انجام شده بیشتر هدفمند بوده و احتمال به نتیجه رسیدن سرمایهگذاریها بیشتر است. ضمن اینکه مطالعه جامع توریستی ضرورت دارد . از آنجایی که چنین مطالعاتی احتیاجمند تهیه یک برنامه منسجم با هماهنگی تعدادی از سازمانها و نهادهای مسئول در قالب یک طرح مطالعاتی وسیع است؛ در شرایط فعلی برای توسعه و فعالسازی خدمات توریستی بیشتر بر اساس سناریوی اول برای روستاها پیشنهاد می گردد ولی این بدان معنا نیست که هیچ نظارتی بر این موضوع وجود نداشته باشد و حداقل اینکه مدیران محلی میتوانند از نظر ارائه مجوز و انتخاب مکان مناسب با همکاری نهادها بر این موضوع نظارت داشته باشند.

باید توجه داشت که برای توسعه توریستی مهم تر از تنوع جاذبه و جذب حداکثری توریست، مقوله ماندگاری توریستان و اقامت شبانه در مقاصد توریستی است که باید به واسطه ایجاد خدمات توریستی مورد توجه واقع گردد.

*دکتری تخصصی برنامه ریزی روستایی