امام علی(ع) فرمود: آمرؤ القیس پادشاه گمراهان نیست؛ در شاعری مقام والایی دارد!، سخن گفتن از علی(ع) جرم بود - مجله کامپیوتر

به گزارش مجله کامپیوتر، کامران شرفشاهی می گوید: وقتی از حضرت امیر المونین علی(ع) می پرسند کدام شاعر را بیشتر دوست داری می فرماید: امرؤ القیس. در پاسخ به آن حضرت می گویند: او که پادشاه گمراهان است! و حضرت می فرمایند: با این وصف در مرتبه شاعری بالایی واقع شده است.

مجله کامپیوتر- فرشاد شیرزادی: کامران شرفشاهی، شاعر و نویسنده ای آیینی است که بدون هیاهو و برکنار از محافل ادبی کار خودش را می کند و در هر حوزه دینی هم دارای تخصص منحصر به خودش است. به مناسبت ضربت خوردن و وفات حضرت امیر(ع) با او درباره شاعرانی سخن گفتیم که در روزگاری که مدح امام علی(ع) مرادف با به خطر انداختن جانشان بوده، از سجایای آن حضرت سخن می گفتند. شرفشاهی عدالت و فقر ستیزی امام علی(ع) را ویژگی های منحصر به فرد آن حضرت می داند. در ادامه به سخن غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه درباره سجیه حضرت علی(ع) اشارتی کردیم که خواندنش برای مخاطبان لطف و لطافت خاص خودش را دارد.

بهترین شعرهایی که در مدح و منقبت یا در سوگ مولای متقیان علی(ع) سروده شده یا به هر طریقی با موضوع زندگی و سیره حضرت ارتباط دارد، از طریق کدام شاعران پارسی گوی نگاشته شده است؟ شهریار با شعر همای رحمت یا مثلاً محمدرضا آقاسی با ما قلم هاییم در دست ولی/ گز لب ما می چکد ذکر علی(ع) و...؟

یکی از جلوه های شخصیت ممتاز مولای متقیان امام علی(ع) فصاحت و بلاغت ایشان است و این نکته همواره موجب شده تا بسیاری از سخنسرایان در ادوار گوناگون تاریخ بشریت و همچنین بسیاری از سخن شناسان در این خصوص سخن بگویند. به تحقیق در طول تاریخ بشریت، شخصیت های بسیار بزرگی ظهور کرده اند و منشاء کارهای بزرگی نیز بوده اند. اما همه این شخصیت ها با رویکرد ادبا و شعرا روبه رو نشده اند. یا اگر توجهی به آنها شده حضور آنها در قلمرو ادبیات، حضوری کوتاه مدت بوده و به مرور زمان کمرنگ شده است. یکی از عجایبی که در خصوص حضرت امام علی(ع) شایان ذکر است، رویکرد بزرگ و گسترده شاعران و ادبا نسبت به شخصیت والای آن حضرت است که این موضوع از زمان حیات ایشان آغاز شده و تنها به زبان فارسی هم محدود نمی شود و در دیگر زبان ها و فرهنگ ها هم شاهد آثار فراوانی در مدح و منقبت شخصیت آسمانی حضرت امام علی(ع) هستیم.

شاعران با سرودن درباره حضرت علی(ع) جان خود را به خطر می انداختند/ سرودن از او جرم بود

در خصوص اینکه بهترین شعر درباره شخصیت آن حضرت از کدام شاعر بوده یا چه شاعری آن را سروده، اجازه دهید چیزی نگوییم، زیرا هر شاعری با ارادت و دلبستگی تمام کوشیده است تا دین خود را نسبت به آن حضرت ادا کند. در روزگاری که سرودن از آن حضرت جرم محسوب می شده، در ادبیات عرب، شاعران بسیاری با به خطر انداختن زندگی و جان خود سروده ها و قصاید بسیار شورانگیزی در این زمینه از خود به یادگار گذاشته اند که نمونه های آنها خوشبختانه در تاریخ ادبیات ثبت و ضبط شده است.

حکومت ها نسبت به شاعرانی که تفکر شیعی داشتند، مستبد بودند

در ادبیات کلاسیک فارسی این وضع چگونه دنبال می شود؟ حتی شاعر حماسه سرایی چون حکیم فردوسی طوسی در نعت حضرت علی(ع) چکامه گفته است.

در ادبیات فارسی از قرن چهارم شاهد ادبیات شیعی یا به تعبیر دیگر، ستایش شخصیت والای امام علی(ع) در ادبیات فارسی هستیم. در آثار شاعران نامداری مانند فردوسی، مولانا، حافظ، سنایی، کسایی، جامی و بسیاری از بزرگان ادبیات فارسی شاهد اشعاری هستیم که به این موضوع پرداخته شده و باز هم این نکته شایان توجه است که در آن دوران هنوز آزادی کاملی برای بیان این گونه ارادت ها وجود نداشته و حکومت ها نسبت به شاعرانی که دارای تفکر شیعی بودند، بسیار نگاه مستبدانه و سختگیرانه ای داشتند.

به تحقیق می توان گفت در دیوان بیشتر شاعران پارسی گوی اشعار و اشاراتی نسبت به مقام والای امام علی(ع) دیده می شود و بعضی از شاعران ارادت خود را در سروده های متعددی به تصویر کشیده اند. این عرض ارادت گاه به صورت مستقیم و گاه به صورت به نظم در آوردن کلامی از مولای متقیان(ع) بوده است. چنانچه در تحقیق هایی که اجرا شده بسیاری از احادیث و روایات مربوط به امام علی(ع) در ادبیات ما به صورت شعر عرضه شده است. به این لحاظ ادبیات فارسی را یکی از جلوه های مقدس ادبیات جهان برشمرده اند.

کامران شرفشاهی، شاعر و نویسنده

امرؤ القیس پادشاه گمراه نیست؛ مقام والایی در شعر جاهلیت دارد

حضرت علی(ع) در دوره خودشان علاقه و ذوقشان نسبت به کدام شاعران بود؟ شعر کدام شاعران را می خواندند و می پسندیدند؟

بنابر آنچه به ما رسیده است، امام علی(ع) از فصیح ترین و بلیغ ترین مردمان روزگار خود بوده است و به شعر و ادبیات نیز عنایت داشته اند. در روایتی آمده است که از حضرت می پرسند بهترین شاعر عرب کیست. ایشان پاسخ می دهند، امرؤ القیس. می گویند او که پادشاه گمراهان است! امام علی(ع) می فرمایند: اما شعرش در مرتبه بالایی قرار گرفته است. و این نکته بیانگر این واقعیت است که آن حضرت به ادبیات عصر خود کاملاً احاطه داشته و در نقد و سنجش نیز طریق عدالت و انصاف را رعایت می کردند.

زلال بیکران را بخوانید

خودتان چه شعرها و آثاری درباره حضرت علی(ع) سروده اید؟ دست کم به سرآمدان آنها اشاره ای گذرا کنید و در کدام مجموعه هایتان می توان آنها را دنبال کرد؟

من مجموعه شعر مستقلی دارم که شخصاً درباره امام علی(ع) است با عنوان زلال بیکران. در این کتاب، سروده هایی در قالب های غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی و نوسروده ها در کنار یکدیگر قرار گرفته است. شعرهای این مجموعه طی سال های متمادی به مناسبت های گوناگون سروده شده و چند سال پیش این توفیق را یافتم که این مجموعه را به صورت یکجا فراهم و منتشر کنم.

برقراری عدالت و فقرستیزی فقط 5 تابستان دوام آورد

حضرت علی(ع) از نگاه شما چه ویژگی و سجیه ای دارد که بیشتر از دیگر معصومان محبوب ایرانی هاست؟

در کنار خصایل و ویژگی های ممتاز حضرت امیر(ع) نگاه ایشان به انسان و تلاش در جهت برقراری عدالت در جامعه و مشاخصه با فقر و تبعیض یکی از مشخصه هایی است که موجب شده تا بیشتر نه تنها شاعران بلکه دیگر پدیدآورندگان هر نوع ادبیات نسبت به شخصیت ایشان احساس احترام و ارادت ویژه ای داشته باشند. به گونه ای که در فرازهای بسیاری ما شاهد این عدالت و انسان دوستی هستیم. فرمان ایشان به مالک اشتر یا خطبه هایی که از ایشان به یادگار مانده و در نهج البلاغه این خطبه ها را هنوز می توانیم مرور کنیم؛ هر یک بیانگر دیدگاه ایشان نسبت به برقراری قسط و عدالت و فراهم آوردن جهانی برای زندگی مطلوب تر است که در واقع می توان گفت این فراز تاریخی یعنی حکومت 5 ساله ایشان نقطه عطفی در تاریخ بشریت است. چنانچه مرحوم سلمان هراتی در یکی از شعرهایش می گوید زمین فقط 5 تابستان به عدالت تن داد. که در واقع اشاره به دوران حکومت حضرت امیر(ع) است که در این دوره شاهد تلاش های ایشان برای برقراری شرایطی انسانی تر هستیم که دریغ دارد ادامه نیافت و اشخاصی با خدعه و نیرنگ مسیر تاریخ را تغییر دادند.

فتوت؛ سجیه ای که برای ایرانیان آشنا است

غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه در یکی از رساله هایشان به شکل کوتاه اشاره می کنند که فتوت ویژگی و سجیه منحصر به فرد امام علی(ع) است. دینانی می گوید وقتی شخصی هم آرمان قدسی داشته باشد و هم قهرمانی، به تعبیری هم بخواهد قهرمان و پهلوان ورزش باشد و هم معنویت و علم را دنبال کند، مجموعه رفتاری از او بروز می یابد که همان فتوت و جوانمردی است. دینانی می گوید ایرانیان با این سجیه سر و کار داشتند و وقتی حضرت علی(ع) از خلال دین مبین اسلام به جهانی ایرانیان ورود دارد، ایرانیان از همه بیشتر او را مورد احترام قرار می دهند. چون ایرانیان به تعبیری به لحاظ تاریخی شیفته این خصیصه بوده اند. نظرتان درباره این سخن دینانی چیست که از همین خلال ایرنیان حتی امروز هم حضرت علی(ع) را الگوی علمی و ورزشی خود می دانند؟

جناب دکتر دینانی دیدگاه ارزنده ای دارند. در این خصوص ایشان دارای پیشینه تاریخی مستند و مستدل هستند و شاخص است که یقیناً چنین سخنی درباره امام علی(ع) صادق است. به قول معروف آفتاب آمد دلیل آفتاب/ ار دلیلت باید از وی رو متاب. در آن شعر مولانا که اشاره به نبرد حضرت امیر با عمربن عبدود در جنگ خندق دارد، این ویژگی را در شخصیت امام علی(ع) می بینیم که تنها هدفش در میدان مشاخصه پیروزی به هر قیمتی و به هر وسیله ای نبوده. این شعر یکی از ماندگارترین و معروف ترین شعرهایی است که درباره حضرت امیر(ع) در ادبیات فارسی سروده شده با مطلع از علی(ع) آموز اخلاص عمل/ شیر حق را دان منزه از دغل که این شعر را بسیاری از ایرانیان حفظند و الگویی است برای قهرمانان و پهلوانان و همه کسانی که دل در گرو معنویات و خصوصیات جوانمردانه دارند.

• بهترین شعرها درباره مولای متقیان، از شهریار است

خواندن نهج البلاغه را توصیه می کنم

اما نکته مهمی دیگری که درباره حضرت علی(ع) جای گفتن دارد این است که خوب است رجعتی داشته باشیم به نهج البلاغه. این کتاب به لحاظ نثر و از حیث ادبی کتابی بسیار شیوا و پرمفهوم است. دیوانی نیز منسوب به امام علی(ع) وجود دارد. چه نیک اگر جامعه ما حب خودشان را به آن حضرت با معرفت به ایشان همراه کند و با مطالعه سخنان ایشان، خطبه ها و بیانات ایشان، طریق روشنی را در زندگی بیابد و برای شاعران ما نیز این نکته بسیار مفید است و به ویژه شاعران جوان که سراغ کتاب حضرت و بهتر بگویم گنجینه نهج البلاغه بروند و با دیدگاه آن حضرت آشنا شوند، چه بسا همین مراجعه به نهج البلاغه مقدمه ای برای آفرینش آثار ارزنده در حد شاهکار ادبی باشد و بشود.